“Sự trăn trở mang sắc màu huyền ảo về nỗi cô đơn xuyên thế hệ của một dòng họ.”

“Sự trăn trở mang sắc màu huyền ảo về nỗi cô đơn xuyên thế hệ của một dòng họ.”

#bookreview của bạn Đào Kiên về cuốn “Aliss bên đám lửa” – Jon Fosse.

Như cách Trăm Năm Cô Đơn khởi đầu bằng ký ức về một buổi chiều xa xưa khi cụ José Arcadio Buendía dẫn con trai đi xem nước đá, trong Aliss Bên Đám Lửa, Jon Fosse cũng để nhân vật Signe dẫn dắt độc giả phiêu du vào những chân trời ký ức, bắt đầu bằng cái ngày định mệnh khi Asle chèo thuyền ra khơi và biến mất. Theo đó, lần hồi trong những ý niệm của người phụ nữ chờ chồng đầy khắc khoải, những bí mật và tình cảm dần được xâu chuỗi và mổ xẻ. Đó là ký ức về gia đình, về các thế hệ ông bà cụ kỵ, về đám lửa nơi đã bén lửa tình trong cô trong cuộc gặp gỡ lần đầu với Asle, song hành sự trăn trở mang sắc màu huyền ảo về nỗi cô đơn xuyên thế hệ của một dòng họ.

Văn chương của Jon Fosse gợi nhắc nhiều đến dòng văn học ý thức. Ký ức chồng ký ức, hiện thực và phi lý đan xen, lại thêm giọng kể trầm buồn, quyện cùng những yếu tố hiện thực huyền ảo,… tất cả gợi nên một cốt truyện hấp dẫn, mới lạ, chỉ yêu cầu ở độc giả độ tập trung rất cao để tránh bị câu chuyện “đưa vào bẫy ký ức” như Trăm Năm Cô Đơn hoặc Bọn Làm Bạc Giả.

Nói về chất văn, đó lại là một thử thách cam go gấp bội. Jon Fosse giống như anh hề của nhà vua, ông không ngừng tung ra những trò đánh đố trong câu chữ, đồng thời không ngừng khiêu khích, gợi mở sự phá cách cho những trí óc vốn chỉ quen thuộc trong “vùng an toàn”. Như những dấu phẩy nối tiếp nhau, như ma trận của những chữ “và”, như việc ông coi viết hoa các chữ cái là trò đùa và thế là các dấu chấm câu trong hơn 100 trang sách cũng gần như “cút” hết.

Nói về cảm xúc, tác phẩm này có lẽ gây nhiều tranh cãi. Rất khó để định dạng được câu chuyện đang truyền tải ý nghĩa cụ thể như thế nào. Vì các nhân vật dường như chỉ xuất hiện để làm phong phú những hồi tưởng, để tái hiện quá khứ chứ chẳng phải dẫn dắt độc giả vào một cái khung định sẵn như nhiều tác phẩm thường thấy về các dòng họ. Ta có thể buồn như cách Signe nhớ chồng, hoặc đê mê như cách Signe và Asle đến với nhau, hoặc rờn rợn như hình ảnh kỵ Aliss chập chờn bên ánh lửa. Cũng có thể, bạn sẽ cảm nhận như cách tác phẩm khép lại: rằng đến một lúc nào đó chúng ta sẽ giống như Signe, sẽ cần hồi tưởng những điều đã qua và vô tình tìm lại một thứ đã từng thất lạc trong những màn sương chập chờn bảng lảng đó!